Prezentacja badania na temat roli zielonego wodoru w gospodarce Norwegii oraz potencjału rozwoju tego sektora na Łotwie odbyła się 10 marca 2025 roku. Norwegia obecnie produkuje 10% całego europejskiego zielonego wodoru, co czyni ją drugim najważniejszym graczem w tej branży po Niemczech. Również na Łotwie rozpoczęto już pierwsze inicjatywy związane z zastosowaniem technologii wodorowych w transporcie wodnym, paliwach lotniczych i innych obszarach, które potencjalnie mogą stać się nową gałęzią gospodarki.
„Chciałabym podziękować norweskim partnerom za dotychczasową współpracę, która wniosła istotny wkład w opracowanie łotewskiej strategii zielonego wodoru. Obecnie w portfolio Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju (LIAA) znajdują się projekty zielonej energii o wartości kilku miliardów euro, a ich realizacja będzie w dużej mierze zależeć od popytu. Projekty wodorowe mogą zapewnić ten popyt i stymulować rozwój nowych sektorów gospodarki, takich jak wodorowy transport morski, energochłonna produkcja, centra danych czy zielone paliwo lotnicze” – podkreśliła dyrektor LIAA Ieva Jāgere, zaznaczając, że kluczowym warunkiem rozwoju projektów wodorowych jest stabilny popyt na zieloną energię.
Główne wnioski z badania
Badanie przeprowadziła norweska firma doradztwa ekonomicznego i politycznego „Menon Economics”. W ramach wydarzenia wystąpili przedstawiciel zespołu autorów badania Piotr Spiewanowski, Jens Berge z „Norwegian Hydrogen” oraz Kaspars Avots reprezentujący firmę „Baltic Hydrogen Group”.
Piotr Spiewanowski zauważył: „Rozwój ekosystemu wodorowego w dużej mierze przypomina dylemat kury i jaja, ponieważ popyt generuje podaż. Rozpoczęcie produkcji wymaga dużych inwestycji, które byłyby stymulowane przez jasną strukturę popytu. Wkład państwa w rozwój ekosystemu wodorowego może być nie tylko finansowy – istotną rolę odgrywa również organizacja systemu zamówień publicznych. Włączenie zielonych kryteriów do wymogów przetargowych może stanowić duży krok w rozwoju tej branży”.
Pozycja Norwegii w europejskim sektorze wodorowym
Norwegia jest obecnie europejskim liderem w dziedzinie zielonego wodoru z całkowitą mocą 38,5 MW, co czyni ją drugim co do wielkości producentem w Europie po Niemczech. Przewiduje się, że do końca 2025 roku moc wzrośnie do 95 MW. Norwegia intensywnie rozwija zdolności produkcyjne zielonego wodoru przy wsparciu finansowym państwa. Na rozwój tego sektora przewidziano łącznie inwestycje w wysokości 850 milionów euro.
Perspektywy rozwoju sektora wodorowego na Łotwie
Jednym z celów Łotwy w dziedzinie energetyki jest stanie się regionalnym centrum produkcji i innowacji wodorowych. Największym wyzwaniem jest znalezienie optymalnego zastosowania wodoru, ponieważ w procesie jego produkcji traci się od 30 do 40% energii. Doświadczenia Norwegii pokazują, że w wielu branżach nie stanowi to przeszkody.
Jako jeden z przykładów w badaniu wymieniono największego europejskiego producenta nawozów mineralnych „Jara”, który zużywa większość całego wodoru produkowanego w Norwegii. Bardzo perspektywiczną branżą dla wykorzystania wodoru jest również transport morski, gdzie na dłuższych trasach trudno jest zapewnić transport wyłącznie za pomocą akumulatorów elektrycznych.
Na Łotwie obecnie prowadzone są badania nad wykorzystaniem transportu wodorowego na lotnisku w Rydze. Swoje projekty w tej dziedzinie mają także porty w Lipawie, Windawie i Rydze. Jednak ogólnie łotewski sektor wodorowy wciąż znajduje się we wczesnej fazie rozwoju, bez komercyjnej produkcji i stabilnego popytu.
Finansowanie i wsparcie rozwoju sektora
Istotnym warunkiem tworzenia partnerstw między państwem a sektorem prywatnym w rozwoju technologii wodorowych będzie również wsparcie z funduszy UE, stymulując jednocześnie osiąganie wspólnych celów klimatycznych. Przyjęta w 2022 roku strategia „REPowerEU” wyznaczyła cel wyprodukowania 10 milionów ton zielonego wodoru i importu kolejnych 10 milionów ton do 2030 roku. Dla porównania, obecne zużycie wodoru w Europie wynosi 7,2 miliona ton. Zgodnie z obecnymi prognozami oczekuje się, że odnawialny wodór pokryje 10 procent całkowitych potrzeb energetycznych UE do 2050 roku.
Przedsiębiorstwa na Łotwie mają dostęp do programów finansowania UE, takich jak Fundusz Innowacji i finansowanie z Europejskiego Banku Wodorowego. Instrumenty te są jednak przeznaczone dla projektów na dużą skalę, co czyni je nieodpowiednimi dla większości potencjalnych użytkowników wodoru w kraju. Łotwa musi również kontynuować prace nad ofertą krajowych programów wsparcia, które uzupełniałyby finansowanie UE zarówno w dziedzinie produkcji, jak i zastosowania zielonego wodoru.
Z przeprowadzonym badaniem można zapoznać się na stronie internetowej eeagrants.lv.
