Komisja Europejska inauguruje pięcioletni mechanizm pilotażowy, aby przyspieszyć inwestycje na rynku wodoru w ramach pakietu dotyczącego gazów zdekarbonizowanych.
Nowa inicjatywa, będąca częścią Europejskiego Banku Wodoru, ma poprawić zrozumienie rynku i usprawnić współpracę między dostawcami a odbiorcami.
Komisja podejmuje dziś dalsze kroki w celu wsparcia rozwoju europejskiego rynku wodoru poprzez rozpoczęcie prac nad mechanizmem pilotażowym. Nowy mechanizm został utworzony w ramach niedawno przyjętego pakietu dotyczącego gazów zdekarbonizowanych i wodoru i ma na celu przyspieszenie inwestycji poprzez zapewnienie jaśniejszego obrazu sytuacji rynkowej zarówno odbiorców, jak i dostawców oraz ułatwienie kontaktów między nimi. Będzie on działał przez pięć lat i będzie częścią Europejskiego Banku Wodoru.
Pilotażowy mechanizm wodorowy będzie gromadził, przetwarzał i zapewniał dostęp do informacji na temat popytu i podaży wodoru odnawialnego, niskoemisyjnego i pochodnych, umożliwiając europejskim odbiorcom dopasowanie zarówno do europejskich, jak i zagranicznych dostawców. Komisja będzie gromadzić i przetwarzać dane rynkowe dotyczące rozwoju przepływów i cen wodoru. Rozpoczęto dziś procedurę udzielania zamówień publicznych, aby znaleźć dostawcę usług, który opracowałby platformę informatyczną do obsługi mechanizmu pilotażowego. Komisja planuje podpisać umowę do końca bieżącego roku, tak aby mogła rozpocząć działalność do połowy 2025 r.
W Europie trwają już prace nad pierwszymi wielkoskalowymi elektrolizerami i podpisano pierwsze umowy odbioru. Poprawa widoczności popytu między dostawcami a konsumentami pomoże przyspieszyć ostateczne decyzje inwestycyjne w Europie i przyczyni się do zawarcia umów odbioru. Wodór odegra ważną rolę w osiąganiu celów Zielonego Ładu, stopniowym wycofywaniu rosyjskich paliw kopalnych oraz wspieraniu dekarbonizacji i konkurencyjności przemysłu europejskiego.
Pilotażowy mechanizm wodorowy stanowi część trwających prac Komisji nad utworzeniem europejskiej platformy wieloproduktowej na rzecz wspólnego zakupu towarów strategicznych, która w przyszłości mogłaby obejmować towary takie jak surowce strategiczne.
Kontekst ogólny
UE wprowadziła kompleksowe i zintegrowane ramy regulacyjne w celu wsparcia rozwoju w pełni funkcjonującego rynku wodoru do 2030 r. W pakiecie dotyczącym zdekarbonizowanych gazów i wodoru określono jasne zasady rynkowe, zapewniające pewność prawa i długoterminową widoczność dla inwestorów w całym łańcuchu wartości wodoru. Po stronie popytu w zmienionej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii wprowadzono cele dotyczące wodoru odnawialnego w sektorach przemysłu i transportu. UE ustanowiła również przepisy określające, czym jest wodór odnawialny i w jaki sposób można go zaliczyć na poczet realizacji tych celów, a Komisja planuje zaproponować prawną definicję wodoru niskoemisyjnego do końca roku. Ponadto projekty dotyczące łańcucha dostaw wodoru uznaje się obecnie za projekty o znaczeniu strategicznym, a zatem kwalifikują się do szybszego wydawania pozwoleń i innych środków wspierających na podstawie aktu w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie.
Oprócz wspomagających ram regulacyjnych Komisja wspiera rozwój infrastruktury wodorowej i powiązane inwestycje. Pierwsza unijna lista projektów będących przedmiotem wspólnego i wzajemnego zainteresowania na podstawie zmienionego rozporządzenia TEN-E zawiera kilka korytarzy wodorowych, które mają połączyć konsumentów z producentami z całej UE i z zagranicy. W szczególności wykaz nadaje status projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania szeregowi nowych i zmienionych rurociągów, 16 dużych elektrolizerów o mocy ponad 50 MW, a także magazynom i terminalom magazynowania wodoru.
Komisja ustanowiła również Europejski Bank Wodoru, aby pobudzić inwestycje w projekty związane z wodorem i ułatwić ustanowienie pełnego łańcucha wartości wodoru w Europie. Pierwsza aukcja krajowa okazała się sukcesem i otrzymała 132 wnioski, z których siedem wybrano do otrzymania prawie 720 mln EUR wsparcia finansowego z funduszu innowacyjnego. Komisja planuje rozpocząć drugą aukcję krajową do końca bieżącego roku i we współpracy z państwami członkowskimi pracuje nad opracowaniem ewentualnych aukcji międzynarodowych.
Europejski przemysł wodorowy znacznie inwestuje w nowe projekty. Obecnie w UE realizowanych jest 254 projektów dotyczących wodoru odnawialnego, z czego 170 jest w trakcie realizacji, a 84 są w trakcie realizacji. Odpowiadają one niemal 3 GW mocy zainstalowanej. Oczekuje się, że kolejne 8 GW mocy zostanie udostępnione online po wdrożeniu projektów dotyczących elektrolizerów wybranych w ramach pierwszej pilotażowej aukcji wodoru odnawialnego w ramach Europejskiego Banku Wodoru. Na całym świecie tylko 4 % zapowiedzianych projektów dotyczących wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego podjęło jednak ostateczną decyzję inwestycyjną, a tylko 12 % potencjalnych dostaw czystego wodoru wyprodukowanego do 2030 r. jest odbiorcą.
Ogółem w Europie zainwestowano około 18 mld EUR z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, programów państw członkowskich oraz kilku programów regionalnych i innowacyjnych w celu pobudzenia pierwszych projektów w zakresie produkcji wodoru, wsparcia przechodzenia na inne paliwa i rozwoju infrastruktury. Ponadto Komisja zatwierdziła pomoc państwa na rzecz czterech ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania („projekty IPCEI”) w łańcuchu wartości wodoru w wysokości 18,9 mld EUR. Oczekuje się, że odblokują one inwestycje prywatne o wartości około 27 mld EUR. Wspierane projekty obejmą pełny łańcuch wartości czystego wodoru – od produkcji wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego po magazynowanie, przesył i dystrybucję wodoru oraz zastosowanie wodoru, w szczególności w sektorach przemysłowych.
Komisja wspiera również powstawanie i wdrażanie łańcuchów wartości integrujących projekty związane z wodorem za pośrednictwem swojej misji innowacyjnej w dolinach wodorowych, przy czym około 100 dolin na całym świecie jest już częścią platformy dolin wodorowych, w tym ponad 50 w Europie. Liczba ta podwoiła się od czasu przyjęcia planu REPowerEU w maju 2022 r.
Źródło: Komisja Europejska
