Dwa reaktory o ciężarze 212 i 153 ton, kolumna destylacji próżniowej o wysokości prawie 40 m, cztery zbiorniki wsadowe i sześć zbiorników produktowych – to tylko niektóre z elementów Projektu HBO (Hydrokrakingowego Bloku Olejowego), kluczowej inwestycji Grupy ORLEN realizowanej w rafinerii w Gdańsku. Warta ponad 1,8 mld zł inwestycja, umożliwiająca wyprodukowanie nawet 400 tys. ton olejów bazowych grupy II rocznie, osiągnie pełną zdolność operacyjną w pierwszej połowie 2026 roku.
Budowa instalacji podstawowej oraz obiektów towarzyszących Projektu HBO w Gdańsku rozpoczęła się w sierpniu 2022 roku. Skomplikowana, innowacyjna infrastruktura pozwoli na wytwarzanie na terenie rafinerii w Gdańsku wysokiej jakości olejów bazowych, których Grupa Orlen dotychczas nie produkowała.
Projekt HBO umożliwi wyprodukowanie olejów bazowych grupy II, służących do wytwarzania olejów silnikowych i środków smarnych, wykorzystywanych w przemyśle i transporcie samochodowym. Co więcej, dzięki tej inwestycji pojawią się dodatkowe tysiące ton półproduktów paliwowych, czyli niskosiarkowych komponentów stosowanych w procesie produkcji paliw – benzyny i oleju napędowego.
Projekt HBO to przede wszystkim kolejny etap rozwoju technicznego i technologicznego rafinerii w Gdańsku, której zdolność przerobowa ropy wzrosła w okresie 1995-2010 z 3 do ponad 10 mln ton rocznie, a ostatnia duża inwestycja rozwojowa, Projekt EFRA (kompleks koksowania), zakończyła się w roku 2020. Budowa i uruchomienie pierwszej instalacji – i zarazem pierwszego źródła olejów bazowych grupy II w Polsce – wydatnie zwiększy jej potencjał, a także wzmocni konkurencyjność Grupy ORLEN na europejskim rynku.
Nowe produkty rozszerzą spektrum możliwych zastosowań dla gotowych olejów oraz znacząco poprawią ich parametry eksploatacyjne. Po połączeniu z dodatkami uszlachetniającymi oleje bazowe stają się gotowymi środkami smarnymi, np. olejami silnikowymi, które są stosowane w jednostkach napędowych samochodów, pełniąc m.in. funkcję smarującą, chłodzącą i czyszczącą silnik. Podobnie powstają gotowe oleje przemysłowe, wykorzystywane np. w maszynach i urządzeniach, m.in. w zakładach rafineryjnych, chemicznych, górnictwie czy elektroenergetyce.
Proces technologiczny, zastosowany w instalacji podstawowej Projektu HBO, powoduje przebudowę cząsteczek węglowodorów – w obecności selektywnych katalizatorów, wodoru, wysokiego ciśnienia i stosunkowo wysokiej temperatury – pozwalając na uzyskanie produktów o parametrach istotnych dla środków smarnych, jak niska temperatura płynięcia i wysoki wskaźnik lepkości.
„Zaawansowanie Projektu HBO na koniec czerwca 2024 roku wynosi ok. 70 proc., a prac budowlano-montażowych – ok. 60 proc. Najpóźniej w czwartym kwartale 2025 roku ma się rozpocząć rozruch technologiczny i uruchomienie instalacji podstawowej, poprzedzone testowaniem i rozruchem wszystkich instalacji i obiektów wspomagających, takich jak: system zasilania elektrycznego, rurociągi międzyobiektowe i zbiorniki magazynowe. Następnie wykonane zostaną tzw. gwarancyjne ruchy testowe, po których – w pierwszej połowie 2026 roku – instalacje i obiekty Projektu HBO osiągną całkowitą zdolność operacyjną” – tłumaczy Wojciech Sieniawski, dyrektor Działu Realizacji Projektu HBO.
Do tej pory w ramach kontraktu typu projektuj i zbuduj posadowiono już najważniejsze urządzenia instalacji podstawowej i wybudowano zbiorniki magazynowe (wsadu i produktów). Trwa montaż dwóch pieców technologicznych. Na szczycie każdego z nich instalowane są kominy odprowadzania spalin, które ze względu na znaczne rozmiary i masę są montowane w częściach – z wykorzystaniem żurawia o udźwigu 200 ton.
„Na terenie instalacji podstawowej zainstalowano już największe i najcięższe urządzenia: kolumnę destylacji próżniowej o wysokości prawie 40 m i ciężarze 109 ton, z której będą odbierane finalne produkty (oleje bazowe), oraz dwa reaktory o ciężarze 212 i 153 ton, służące do odparafinowania katalitycznego oraz hydrorafinacji, celem uzyskania odpornego na utlenianie, stabilnego produktu” – wyjaśnia Piotr Szczucki, kierownik projektu w Dziale Realizacji Projektu HBO.
Dużym wyzwaniem jest integracja nowej infrastruktury z całym olbrzymim kompleksem, jakim jest rafineria w Gdańsku – powstające obiekty oplata gęsta sieć rurociągów, połączeń elektrycznych, systemów bezpieczeństwa i sterowania.
Równolegle Grupa ORLEN inwestuje we wzmocnienie bezpieczeństwa i pewności dostaw produktów z i do rafinerii w Gdańsku, realizując na jej terenie projekt inwestycyjny – Terminal na Martwej Wiśle, dzięki któremu możliwy będzie załadunek na statki ponad miliona ton produktów rafineryjnych rocznie – w tym olejów bazowych grupy II i paliw żeglugowych, oraz przyjmowanie do rafinerii półproduktów oraz biododatków i komponentów paliw.
